Thiết kế các dự án dân cư và văn phòng không chỉ cần phải đáp ứng nhu cầu cơ bản về không gian sống và làm việc, mà còn cần tạo nên những trải nghiệm tích cực và bền vững. Placemaking, hay Triết lý “Kiến tạo không gian,” đang trở thành phương pháp tiếp cận hiện đại, giúp nâng tầm chất lượng các dự án này bằng cách xây dựng những không gian thân thiện, gần gũi và thúc đẩy sự kết nối cộng đồng.

Bài viết này sẽ làm rõ khái niệm placemaking, tầm quan trọng của nó và cách áp dụng vào các dự án dân cư và văn phòng để tạo nên những không gian sống và làm việc đầy cảm hứng.

Placemaking – Triết lý “Kiến tạo không gian” là gì?

Placemaking là một phương pháp thiết kế đặt con người làm trung tâm, vượt xa khỏi việc phát triển cơ sở hạ tầng thông thường. Triết lý này hướng đến việc tạo ra những không gian không chỉ để sử dụng mà còn là nơi khơi nguồn cảm hứng, gắn kết cộng đồng và xây dựng bản sắc riêng biệt.

Đối với các dự án dân cư và văn phòng, placemaking tập trung vào việc kiến tạo môi trường toàn diện, nơi cư dân và nhân viên không chỉ sống và làm việc mà còn tận hưởng, giao lưu và cảm thấy được thuộc về. Các không gian công cộng được thiết kế hài hòa, không chỉ cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn giúp gia tăng giá trị bền vững cho toàn bộ dự án.

Placemaking: Câu Trả Lời Cho Áp Lực Đô Thị Hóa và Nhu Cầu Kết Nối Con Người

Placemaking không chỉ là một triết lý thiết kế mà còn là giải pháp cấp bách trước những thách thức hiện tại của các dự án dân cư và văn phòng. Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và áp lực gia tăng về môi trường, không gian sống và làm việc đang ngày càng trở nên ngột ngạt, thiếu gắn kết và thiếu cảm giác thuộc về.

Người dân và người lao động ngày nay không chỉ tìm kiếm nơi ở hoặc nơi làm việc mà còn đòi hỏi nhiều hơn: không gian mang lại cảm hứng, kết nối cộng đồng, và chất lượng sống cao hơn. Các dự án thiếu sự đầu tư vào yếu tố “con người” thường trở nên vô hồn, dễ bị bỏ quên và mất đi giá trị lâu dài.

Placemaking chính là giải pháp mang tính chiến lược và nhân văn. Nó không chỉ tạo ra những không gian hấp dẫn về mặt thẩm mỹ mà còn xây dựng những nơi chốn có khả năng kết nối cảm xúc, thúc đẩy sự phát triển bền vững, và giải quyết những nhu cầu thực tế của cư dân và người lao động.

Trong bối cảnh kinh tế cạnh tranh, việc áp dụng Placemaking không chỉ là lựa chọn mà còn là yếu tố sống còn giúp các dự án dân cư và văn phòng nổi bật, gia tăng giá trị đầu tư và đảm bảo sự thành công lâu dài.

Lịch sử hình thành

Placemaking bắt nguồn từ những năm 1960 do nhà văn Jane Jacobs và William H. Whyte đưa ra. Ý tưởng này được hình thành dựa trên việc khai thác sự kết nối của không gian công cộng với xã hội, với cộng đồng sử dụng các dịch vụ này.

Đến năm 1970, thuật ngữ Placemaking đã được các kiến ​​trúc sư và nhà quy hoạch đô thị áp dụng để đưa vào ý tưởng tạo ra các quảng trường, công viên, đường phố, bờ sông và các tòa nhà văn phòng.

Trong những năm gần đây, Placemaking đã được áp dụng rộng rãi hơn trong lĩnh vực phát triển bất động sản đô thị.

Các nguyên tắc chính của Placemaking

Thiết kế lấy con người làm trung tâm

Một trong những nguyên tắc quan trọng của placemaking là thiết kế lấy con người làm trung tâm. Phương pháp này ưu tiên nhu cầu và mong muốn của con người hơn là các phương tiện, tòa nhà hoặc hạ tầng khác. Điều này đồng nghĩa với việc thiết kế các không gian công cộng thoải mái, an toàn và dễ tiếp cận cho mọi thành viên trong cộng đồng, bất kể độ tuổi, khả năng hay tình trạng kinh tế.

Thiết kế lấy con người làm trung tâm bao gồm việc tạo ra các không gian chào đón, hòa nhập và phản ánh bản sắc và văn hóa độc đáo của cộng đồng.

Phát triển đa chức năng

Một nguyên tắc khác của việc kiến tạo không gian (placemaking) là phát triển đa chức năng. Kiến tạo không gian khuyến khích phát triển đa chức năng, kết hợp các mục đích sử dụng như nhà ở, thương mại và công cộng trong cùng một không gian. Điều này tạo nên một bản sắc riêng cho khu vực và mang lại cơ hội cho các hoạt động giao lưu xã hội cũng như phát triển kinh tế. Phát triển đa chức năng cũng có thể giúp giảm sự phụ thuộc vào xe hơi bằng cách tạo ra các khu dân cư có thể đi bộ, đi xe đạp và dễ dàng tiếp cận các cửa hàng, dịch vụ và hệ thống giao thông công cộng.

Sự tham gia của cộng đồng

Điều này là do cộng đồng là những người sử dụng cuối cùng của các không gian này và ý kiến của họ là yếu tố quan trọng để đảm bảo rằng các không gian công cộng đáp ứng được nhu cầu và mong muốn của họ.

Việc tham gia với cộng đồng có thể diễn ra dưới nhiều hình thức, bao gồm hội thảo cộng đồng, khảo sát và nhóm tập trung. Các hoạt động này cho phép các thành viên cộng đồng chia sẻ ý tưởng, mối quan tâm và nguyện vọng của họ đối với không gian công cộng, đồng thời cung cấp phản hồi về các đề xuất thiết kế cụ thể.

Bằng cách thu hút cộng đồng vào quá trình tạo dựng địa điểm, các nhà thiết kế và nhà quy hoạch có thể xây dựng lòng tin và thúc đẩy ý thức sở hữu và trách nhiệm giữa các thành viên cộng đồng. Điều này có thể dẫn đến sự hỗ trợ lớn hơn cho các dự án tạo dựng địa điểm và tăng cường sử dụng không gian công cộng sau khi chúng hoàn thành.

Tính bền vững

Placemaking cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của các hoạt động bền vững trong thiết kế đô thị. Điều này bao gồm việc kết hợp cơ sở hạ tầng xanh, giao thông và các nguyên tắc thiết kế tiết kiệm năng lượng vào thiết kế không gian công cộng.

Cơ sở hạ tầng xanh đề cập đến việc sử dụng các hệ thống tự nhiên, chẳng hạn như công viên, vườn và mái nhà xanh, để quản lý nước mưa, giảm các đảo nhiệt đô thị và cải thiện chất lượng không khí. Bằng cách kết hợp cơ sở hạ tầng xanh vào không gian công cộng, placemaking có thể giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường của quá trình phát triển đô thị và tạo ra các thành phố bền vững và phục hồi hơn.

Bằng cách thúc đẩy các hoạt động bền vững trong thiết kế đô thị, placemaking có thể giúp tạo ra các thành phố đáng sống và giàu khả năng phục hồi hơn. Không gian công cộng bền vững không chỉ có lợi cho môi trường mà còn cải thiện sức khỏe và hạnh phúc của cư dân địa phương và hỗ trợ nền kinh tế địa phương bằng cách thu hút các doanh nghiệp và khách du lịch.

Một số dự án thành công

Dưới đây là một số ví dụ đáng chú ý về Placemaking:

Công viên High Line, New York

High Line Park là một không gian công cộng độc đáo trên bờ tây Manhattan, từng là tuyến đường sắt bỏ hoang nhưng đã được cải tạo thành công viên công cộng.

[Nguồn: internet]

Đảo Granville, Vancouver

Từ một khu công nghiệp, Đảo Granville đã được cải tạo thành một trung tâm văn hóa và giải trí sôi động, với các khu chợ, phòng trưng bày nghệ thuật và nhà hát.

[Nguồn: internet]

Suối Cheonggyecheon, Seoul

Dự án suối Cheonggyecheon đã phục hồi một khu vực bị lãng quên, biến nó thành một không gian xanh mát mẻ, điểm đến lý tưởng cho cư dân thành phố tìm kiếm sự thư giãn.

[Nguồn: internet]

Thách thức và hạn chế của placemaking

Mặc dù việc tạo dựng nơi chốn có nhiều lợi ích, nhưng nó cũng phải đối mặt với một số thách thức và hạn chế. Một trong những thách thức chính là chi phí, vì các dự án tạo dựng nơi chốn thường đòi hỏi đầu tư đáng kể vào cơ sở hạ tầng, thiết kế và bảo trì. Một thách thức khác là việc tạo dựng nơi chốn đòi hỏi sự hỗ trợ và cam kết của chính quyền địa phương và các nhà lãnh đạo, chủ đầu tư..

Cách thực hành tốt nhất cho tạo nên không gian trong thiết kế đô thị

Bên cạnh những thách thức đã nêu ở trên, Placemaking vẫn có thể thực hiện được nếu đảm bảo một số nguyên tắc như sau:

Hiểu cộng đồng

Các dự án placemaking nên được đáp ứng theo nhu cầu và mong muốn của cộng đồng mà họ phục vụ. Điều này đòi hỏi phải thu hút cư dân, chủ doanh nghiệp và các bên liên quan khác để xác định các ưu tiên và mối quan tâm của họ.

Tích hợp công nghệ

Công nghệ có thể là một công cụ mạnh mẽ để nâng cao các dự án placemaking. Ví dụ: biển báo công nghệ, các thiết bị tương tác và hệ thống chiếu sáng thông minh đều có thể giúp tạo ra các không gian công cộng hấp dẫn và tương tác hơn.

Khuyến khích sự đa dạng và hòa nhập

Placemaking nên cố gắng tạo ra các không gian công cộng chào đón và hòa nhập với mọi người. Điều này đòi hỏi phải tính đến các vấn đề như khả năng tiếp cận, an toàn và nhạy cảm về văn hóa.

Cân bằng phát triển và nhu cầu

Tạo dựng địa điểm nên hướng đến mục tiêu tạo ra sự cân bằng giữa lợi ích kinh tế và nhu cầu của cư dân, nhưng người đang sống và làm việc tại dự án. Điều này có nghĩa là thiết kế các không gian công cộng hỗ trợ hoạt động đồng thời thúc đẩy sự cộng tác, tính bền vững của môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Placemaking là một phương pháp mạnh mẽ trong thiết kế các dự án dân cư và văn phòng, tập trung vào việc kiến tạo môi trường sống và làm việc bền vững, đáng mơ ước. Bằng cách đặt con người làm trung tâm, thúc đẩy sự kết nối cộng đồng và ưu tiên tính bền vững, phương pháp này giúp chuyển hóa những không gian bị lãng quên thành những điểm đến đầy sức sống, nơi cộng đồng có thể gắn bó, phát triển và tận hưởng giá trị lâu dài.